امروزه استفاده از روغن‌های گیاهی در آشپزی و مراقبت‌های بهداشتی بسیار رایج شده است. اما نکته‌ای که بسیاری از خریداران به آن توجه نمی‌کنند، روش استخراج روغن یا همان فرایند روغن‌کشی است. این فرآیند تأثیر مستقیمی بر کیفیت، طعم، عطر، ارزش غذایی و حتی سلامت روغن دارد.
در این مقاله به‌طور کامل با تفاوت‌های میان روغن‌کشی سنتی و صنعتی آشنا می‌شویم، مزایا و معایب هر روش را بررسی می‌کنیم و در نهایت راهکارهایی برای تشخیص روغن با کیفیت ارائه می‌دهیم.
فهرست مطالب
-
روغن‌کشی چیست؟
-
روغن‌کشی سنتی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
-
روغن‌کشی صنعتی به چه شکل است؟
-
تفاوت‌های اصلی روغن‌کشی سنتی و صنعتی
-
مزایا و معایب هر روش
-
کدام روغن سالم‌تر است؟
-
چطور روغن باکیفیت را تشخیص دهیم؟
-
جمع‌بندی: بهترین انتخاب برای سلامت
۱. روغن‌کشی چیست؟
روغن‌کشی فرآیندی است که در آن روغن موجود در دانه‌ها و مغزهای گیاهی مانند کنجد، آفتابگردان، زیتون، سیاه‌دانه، بادام و… استخراج می‌شود. روش روغن‌کشی تعیین می‌کند که:
-
چه مقدار از روغن استخراج شود
-
آیا مواد مغذی داخل روغن حفظ می‌شوند یا از بین می‌روند
-
آیا روغن برای مصرف انسانی سالم و مفید است یا خیر
دو روش اصلی برای استخراج روغن وجود دارد:
-
روغن‌کشی سنتی (دستی، سرد)
-
روغن‌کشی صنعتی (پرفشار، گرم، شیمیایی)
۲. روغن‌کشی سنتی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
روغن‌کشی سنتی به روشی گفته می‌شود که در آن بدون استفاده از حرارت بالا یا حلال‌های شیمیایی، روغن دانه‌ها و مغزها استخراج می‌شود. این روش معمولاً به صورت زیر انجام می‌شود:
-
دانه‌ها ابتدا پاک‌سازی و خشک می‌شوند.
-
سپس در دستگاه‌های پرس سرد یا آسیاب سنگی ریخته شده و به‌آرامی تحت فشار قرار می‌گیرند.
-
روغن استخراج‌شده از صافی عبور داده می‌شود و ته‌نشین می‌گردد.
-
در نهایت، روغن بدون هیچ‌گونه افزودنی، آماده مصرف است.
ویژگی‌های روغن سنتی:
-
معمولاً به آن‌ها “روغن‌های فرابکر یا سرد فشرده” گفته می‌شود
-
طعم و عطر قوی‌تری دارند
-
رنگ تیره‌تری نسبت به روغن‌های صنعتی دارند
-
رسوب طبیعی در ته بطری دیده می‌شود
۳. روغن‌کشی صنعتی به چه شکل است؟
در روش صنعتی، روغن‌کشی با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته، حرارت بالا و گاهی مواد شیمیایی مانند هگزان انجام می‌شود تا حداکثر روغن ممکن از دانه‌ها استخراج شود.
مراحل اصلی روغن‌کشی صنعتی شامل:
-
حرارت‌دهی دانه‌ها برای باز شدن بافت و روان شدن روغن
-
پرس مکانیکی تحت فشار بالا
-
استخراج شیمیایی با حلال‌ها (مثل هگزان) برای گرفتن باقیمانده روغن
-
بوگیری، رنگ‌بری، صمغ‌گیری و تصفیه شیمیایی
-
افزودن مواد نگهدارنده برای افزایش ماندگاری
ویژگی‌های روغن صنعتی:
-
شفاف و بی‌رنگ هستند
-
ماندگاری بالایی دارند
-
بدون بو یا با بوی کنترل‌شده
-
تقریباً بدون رسوب و ذرات
-
از نظر ظاهری، بسیار تمیز و فریبنده هستند!
۴. تفاوت‌های اصلی روغن‌کشی سنتی و صنعتی
| ویژگی‌ها | روغن‌کشی سنتی | روغن‌کشی صنعتی |
|---|---|---|
| دما | زیر ۴۵ درجه (پرس سرد) | بالای ۱۰۰ درجه |
| روش استخراج | مکانیکی ساده | مکانیکی + شیمیایی |
| ماندگاری | ۶ ماه تا ۱ سال | تا ۲ سال یا بیشتر |
| عطر و طعم | طبیعی، قوی | خنثی یا تصنعی |
| افزودنی | ندارد | دارد (نگهدارنده، طعم‌دهنده) |
| ارزش غذایی | بالا | کاهش‌یافته |
| مناسب برای | طب سنتی، مصرف روزمره طبیعی | تولید انبوه، فراوری صنعتی |
۵. مزایا و معایب هر روش
✅ مزایای روغن سنتی:
-
حفظ آنزیم‌ها، ویتامین‌ها و امگاها
-
بدون افزودنی و نگهدارنده
-
سازگار با بدن و گوارش
-
قابل مصرف در طب سنتی و درمانی
❌ معایب روغن سنتی:
-
قیمت بالاتر
-
ماندگاری کمتر
-
نیاز به نگهداری دقیق (دور از نور، حرارت)
✅ مزایای روغن صنعتی:
-
تولید انبوه
-
قیمت کمتر
-
ماندگاری بالا
-
ظاهر شفاف و زیبا
❌ معایب روغن صنعتی:
-
حذف بسیاری از مواد مغذی
-
احتمال وجود باقیمانده حلال‌های شیمیایی
-
مصرف زیاد آن می‌تواند در طولانی‌مدت به سلامت آسیب بزند
۶. کدام روغن سالم‌تر است؟
بدون تردید، روغن‌های سنتی و فرابکر برای سلامتی بهتر هستند. مخصوصاً اگر از دانه‌های تازه و با دستگاه‌های پرس سرد تهیه شده باشند. این روغن‌ها دارای مقادیر بالایی از:
-
امگا ۳ و امگا ۶
-
ویتامین E و K
-
آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی
-
چربی‌های مفید غیر اشباع
هستند که هم برای قلب و عروق مفید است و هم برای پوست، مو، دستگاه گوارش و حتی سیستم ایمنی بدن.
۷. چطور روغن باکیفیت را تشخیص دهیم؟
راه‌های تشخیص روغن خوب:
-
رنگ و بو طبیعی: روغن‌های سنتی معمولاً رنگ زرد یا قهوه‌ای ملایم دارند و بوی طبیعی دانه را حفظ کرده‌اند.
-
رسوب ته بطری: نشانه عدم تصفیه شیمیایی و طبیعی بودن روغن است.
-
نوع بسته‌بندی: بطری‌های شیشه‌ای تیره‌رنگ بهتر هستند. پلاستیکی یا شفاف نشان‌دهنده کیفیت پایین است.
-
اطلاعات محصول: وجود مشخصات کامل مثل نوع دانه، تاریخ تولید، نام کارخانه روغن‌کشی و شماره پروانه بهداشت.
-
برگه آنالیز: بعضی فروشگاه‌های معتبر برگه آزمایشگاه یا آنالیز روغن‌ها را ارائه می‌دهند.
-
میزان کف کردن: روغن‌های سنتی هنگام سرخ‌کردن کف نمی‌کنند.
۸. جمع‌بندی: بهترین انتخاب برای سلامت
اگر به‌دنبال روغنی هستید که هم مغذی باشد، هم سالم و هم طبیعی، انتخاب روغن‌های سنتی و فرابکر بهترین گزینه است. هرچند این روغن‌ها ممکن است کمی گران‌تر باشند، اما تأثیر مثبت آن‌ها بر سلامتی ارزش هزینه کردن دارد.
در مقابل، روغن‌های صنعتی بیشتر برای تولیدات بزرگ و ماندگاری بالا طراحی شده‌اند و مصرف مداوم آن‌ها ممکن است اثرات منفی روی بدن داشته باشد.
بیشتر بخوانید
بهترین، سالم‌ترین و به‌صرفه‌ترین روغن‌های خوراکی موجود در بازار ایران
خرید روغن سنتی با کیفیت از فروشگاه ما
در فروشگاه مانیاد فود، انواع روغن‌های طبیعی و خالص با روش سنتی و پرس سرد تهیه شده‌اند.
✅ بدون حرارت یا مواد شیمیایی
✅ ۱۰۰٪ طبیعی و خانگی
✅ مناسب مصرف خوراکی، دارویی، زیبایی و ماساژ
✅ ضمانت کیفیت و رضایت مشتری
